KALİTELİ YÜN İŞLEMİ

       Gerek yapak gerekse kumaş hâlindeki yünlü mamulün ön terbiyesinde en önemli işlem, yıkama işlemidir. Yünün üzerinde bulunan yabancı maddeler, çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir: 

- Doğal kirler: Hayvanın teri, yağı, idrarı vs. 

- Yapışan kirler: Çöp, diken, ot, pıtrak vs. 

- Sonradan oluşan kirler: Boya, toz, makinelerden bulaşan yağ vs. Sıralanan bu kirlerin terbiye işlemleri öncesi yünlü mamul üzerinden uzaklaştırılması amacıyla yıkama işlemi yapılır. Yünlü mamullerin yıkanması esnasında dikkat edilmesi gereken en önemli hususlar şunlardır: 

 Yünlü mamuller, fazla hareket ve mekanik etkiler karşısında keçeleşme özelliği gösterir. 

 Yünlü mamuller, bazik işlemlere bilhassa yüksek sıcaklıklarda yapılan bazik işlemlere karşı hassastır. Yünlü mamullerin terbiye işlemleri sırasında kuvvetli bazik çözeltilerle (pH 10‟un üzeri) çalışmaktan, yüksek sıcaklıktaki bazik işlemlerden (55 °C‟nin üzeri), fazla hareket ve mekanik zorlamaların olduğu çalışmalardan kaçınılmalıdır. Aksi takdirde yün lifinin yüzeyindeki pul tabakası zarar görür. Böylece yünün kalitesi düşer. Ayrıca fazla hareket ve sıcaklık nedeniyle lifler birbirlerinin içine girerek keçeleşme denilen istenmeyen karmaşık yapı oluşur. Keçeleşme, iplik üretimi sırasında çok miktarda lifin kırılıp zarar görmesine neden olur. Kumaş hâlinde ise istenilen kalitede narin ve dökümlü kumaşların üretilmesine engel olur.

Karbonize İşlemi ve Amacı

Koyunun sırtından alınan yünün içinde doğadan gelen ot, pıtrak, diken gibi bitkisel artıklar bulunur. Yün yıkandığında bu bitkisel artıkların bir kısmı uzaklaşırken yün lifine yapışmış diken, pıtrak gibi bitkiler uzaklaşmaz. Yün lifini bu bitkilerden arındırmak gerekir. Bitkisel artıkları yünden uzaklaştırabilmek için yapılan mekanik işlemler, istenen sonucu veremeyeceği gibi yün lifinin de hasar görmesine neden olur. Bu yüzden yün lifine zarar vermeden uygulanabilecek yöntem bitkisel artıkları kuvvetli bir asitten geçirip yakmaktır. Bitkisel artıkları kuvvetli asit çözeltisinden geçirip ısının etkisini kullanarak yakma (kömürleştirme) işlemine karbonizasyon denir. Yün lifinin asitlerden zarar görmemesi, karbonizasyon işleminin tercih edilmesine neden olmuştur. Yünün karbonize edilmesi elyaf, tops, iplik ve kumaş hâlindeyken yapılabilir. Ancak iplik yapımı sırasında kırılganlık arttığı, fire yüzdesi yükseldiği için elyaf hâlinde karbonize tercih edilmez. Ayrıca kumaş hâlinde yapılan karbonizasyona oranla daha yüksek bir maliyeti vardır. Pamuk ve viskon ile karışım yapılacak yünün karbonize işlemi elyaf hâlinde yapılmalıdır. Ülkemizde ve dünyada kumaş hâlinde karbonize tercih edilmektedir. Karbonizasyon, yünlü mamulün ön terbiyesinde en az yıkama kadar önemli ve dikkatli yapılması gereken bir işlemdir. Karbonizasyon işlemi ile yünlü mamulün boyanma özellikleri etkilendiğinden bu işlemin düzgün yapılması gerekir. Aksi takdirde düzgün boyama güçleşir.